สมุนไพรใกล้บ้าน ต้านสารพัดโรคหน้าหนาว

สมุนไพรใกล้บ้าน ต้านสารพัดโรคหน้าหนาว
• คุณภาพชีวิต
ช่วยกระตุ้นภูมิต้านทาน สร้างสมดุลให้ร่างกาย

“หน้าหนาวทีไรเป็นหวัดทุกที” คำพูดนี้เราคงได้ยินกันบ่อย เมื่อถึงช่วงเวลาที่อากาศเปลี่ยนแปลงเข้าสู่ฤดูหนาว หากสุดวิสัยที่จะดูแลสุขภาพได้ เจ้าเชื้อโรคต่าง ๆ ก็จะแล่นเข้าสู่ร่างกายทำให้ไม่สบายเอาง่าย ๆ ยิ่งธาตุทั้ง 4 ไม่สมดุลด้วยแล้ว ตามความเชื่อของแพทย์แผน ไทยเชื่อว่าจะส่งผลทำให้ร่างกายเจ็บป่วยเรื้อรัง กินไม่ได้ นอนไม่หลับกันเลยทีเดียว

นายแพทย์นรา นาควัฒนานุกูล อธิบดีกรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกได้อธิบายถึง ธาตุที่เป็นองค์ประกอบของ ร่างกายว่า คนเรามีธาตุเป็น องค์ประกอบของร่างกาย 4 ธาตุ ได้แก่ ธาตุ ดิน น้ำ ลม ไฟ โดยการเจ็บป่วยในแต่ละช่วงฤดูจะขึ้นอยู่กับการเสียสมดุลของธาตุนั้น ๆ

ซึ่งการเจ็บป่วยในฤดูหนาวมักเกี่ยวข้องกับธาตุน้ำในร่างกายเสียสมดุล เป็นเหตุให้เกิดโรคเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจทุกกลุ่มอายุ โดยเฉพาะอาการไข้หวัด เจ็บคอ แสบคอ ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ และโรคในระบบทางเดินอาหารจะมีอาการอุจจาระร่วง ซึ่งโรคนี้จากสถิติจะพบว่าเป็นกันมากที่สุด

กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ได้มีหลักการในการใช้พืชสมุนไพรไทยที่เป็นทั้งอาหารและยาหาได้ทั่ว ๆ ไปอยู่ใกล้บ้านเรามาฝาก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง พืชต้านโรคหน้าหนาว อย่าง ฟ้าทะลายโจร

ซึ่งจากการวิจัยพบว่าเป็นสมุนไพรไทยที่ช่วยบรรเทาอาการเจ็บป่วยได้ดีในหน้าหนาว และได้รับการรับรองจากองค์การอนามัยโลก (WHO) เนื่องจากมีสาระสำคัญจำพวก ไดเทอร์ปินแลคโตน (Diter-penelactones) ซึ่งเป็นกลุ่ม สารที่มีกลไกการออกฤทธิ์ช่วยกระตุ้นภูมิต้านทานและระบบภูมิคุ้มกันให้ทำหน้าที่ได้ดีขึ้น ช่วยลดไข้ ต้านการอักเสบ ฆ่าเชื้อแบคทีเรียได้หลายชนิด และช่วยในการรักษาโรคท้องร่วงได้ดีอีกด้วย

โดยมีสารออกฤทธิ์รักษาโรค 3 ตัว คือ แอนโดรกราโฟไลด์ (Andrographolide) นีโอแอนโดรกราโฟไลด์ (Neoandrographolide) ดีออกซีแอนโดรกราโฟไลด์ (Deoxyandrographolide)

ฟ้าทะลายโจร เป็นไม้ล้มลุกสูง 1-2 ศอก ลำต้นสี่เหลี่ยมตั้งตรง แตกกิ่งก้านสาขามากมาย ใบเรียวกว้างประมาณ 1 ซม. ดอกออกเป็นช่อเล็ก ๆ สีขาวมีรอยประสีม่วงแดง กลีบดอกด้านบนมี 3 หยัก ด้านล่างมี 2 หยัก ผลเป็นฝักคล้ายฝักต้อยติ่ง เมล็ดสีน้ำตาลอ่อน ต้นและใบมีรสชาติขมมาก

ส่วนที่ใช้เป็นยา คือ ราก ใบ กิ่ง ก้านและลำต้น ซึ่งมีชื่อพื้นเมืองอื่น ๆ คือ น้ำลายพังพอน, ยากันงู, ฟ้าลาง, เมฆทะลาย, ฟ้าสะท้าน, สามสิบดี มีชื่อเป็นภาษาจีนกลางว่า “ชวนซิเหลียน” แปลว่า “ดอกบัวอยู่ในหัวใจ”

วิธีการปลูก ใช้เมล็ดโรยลงดิน กลบดินไม่ต้องลึกแล้ว รดน้ำให้ชุ่ม มักนิยมปลูกตอนต้นฤดูฝน ไม่ชอบแดดจัดมาก หากอยู่ในที่แจ้งต้นจะเตี้ยใบเล็กหนา และในที่ร่มต้นจะสูง ใบใหญ่แต่บาง ควรปลูกในที่ไม่ร่มและไม่แจ้งนัก ในฤดูฝนไม่จำเป็นต้องรดน้ำ แต่ในฤดูแล้งควรรดน้ำให้ดินชุ่มชื้นอยู่เสมอ ถ้าปลูกขึ้นได้หนึ่งต้นจนมีฝักแก่ เมล็ดจะกระจายออกไปขึ้นทั่วจนต้องถอนทิ้งบ้าง

สรรพคุณของฟ้าทะลายโจรมีมากมาย โดยเฉพาะอย่างยิ่ง แก้ไข้ทั่วๆ ไป เช่น ไข้หวัด ไข้หวัดใหญ่ ระงับอาการอักเสบ ไอ เจ็บคอ คออักเสบต่อมทอนซิล หลอดลมอักเสบ ขับเสมหะ รักษาโรคผิวหนังฝี แก้ติดเชื้อ จำพวกทำให้ปวดท้อง ท้องเสียบิด และแก้กระเพาะลำไส้อักเสบ

ถ้าใช้แก้ไข้หวัด ปวดหัวตัวร้อนให้ใช้ส่วนใบและกิ่งตากให้แห้งหรือใช้แบบสด ๆ ก็ได้ ถ้าตากแห้งใช้ 3 กรัม แบบสดใช้ 25 กรัม นำมาต้มในน้ำ จนเดือด และดื่มก่อนอาหารวันละ 2 ครั้งเช้า-เย็น หรือเวลามีอาการ

ถ้าใช้สำหรับแก้ท้องเสีย ท้องเดิน เป็นบิดมีไข้ ให้ใช้ทั้งใบและต้นล้างให้สะอาดผึ่งลมให้แห้ง หั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ ประมาณ 1 กำมือ หนักประมาณ 3-9 กรัม ต้มกับน้ำประมาณ 10-15 นาที ดื่มตลอดวัน เราจะเห็นได้ว่า ฟ้าทะลายโจรเป็นสมุนไพรไทยที่ใช้เป็นยาครอบจักรวาล ในการรักษาโรคได้หลายชนิดไม่ว่าจะเป็นอาการไข้หวัด เจ็บคอ แก้ท้องเสีย

นอกจากนี้ ยังมีสมุนไพรไทยที่เรารู้จักและหาได้ง่ายจากในครัวเรือน โดย นพ.นรา บอกว่า มะนาว มีประโยชน์ใช้เป็นสมุนไพร ขับเสมหะ แก้ไอ เลือดออกตามไรฟัน เหงือกบวม เนื่องจากกรดที่มีอยู่ในน้ำ มะนาวจะกระตุ้นให้มีการขับน้ำลายออกมาทำให้เกิดการชุ่มคอ บรรเทาอาการไอ วิธีการใช้ให้ใช้ผลสดคั้นน้ำจะได้น้ำมะนาวเข้มข้น ใส่เกลือเล็กน้อยแล้วจิบบ่อย ๆ หรืออาจทำเป็นน้ำมะนาวใส่เกลือและน้ำตาล ปรุงรสให้เข้มข้น ดื่มบ่อย ๆ ก็ได้

หอมแดง ฟลาโวนอยด์ในหอมแดงมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ การบริโภคหอมแดงเป็นประจำ จึงสามารถลดระดับคอเลสเตอรอลและช่วยในการไหลเวียนของโลหิตดีขึ้น ลดไขมันในเส้นเลือดที่เป็นสาเหตุของโรคความดันโลหิตสูงและโรคหัวใจ สามารถป้องกันการติดเชื้อและที่สำคัญช่วยบรรเทาอาการไข้หวัดได้

ผลไม้ที่ช่วยในการรักษาโรคท้องร่วง ท้องเสียที่เป็นกันมากในช่วงหน้าหนาวนี้ คุณหมอนรา แนะนำให้รับประทาน กล้วยน้ำว้า มีฤทธิ์ในการฆ่าเชื้อแบคทีเรียและยับยั้งการเจริญ เติบโตของเชื้อแบคทีเรีย ที่เป็นสาเหตุของอาการท้องเสียเรื้อรัง

จากการวิจัยค้นพบสารแทนนิน (Tannin) ซึ่งมีรสฝาดใช้ใน การแก้อาการท้องเสียได้ โดยนำกล้วยดิบมาหั่นบาง ๆ ตากแดดให้แห้งและบดให้ละเอียดเป็นแป้ง ใช้ผงกล้วยนี้ในปริมาณ 1-2 ช้อนโต๊ะ ใส่ในถ้วยน้ำชาและเอาน้ำผึ้งผสม 1 ช้อนโต๊ะ รับประทานแก้ท้องเสีย

ฝรั่ง มีสรรพคุณในการรักษาท้องร่วงเฉียบพลัน ในใบฝรั่งมีฤทธิ์ ต่อระบบทางเดินอาหาร ลดการบีบตัวของลำไส้ เพราะมีสารแทนนิน ใช้รักษาโรคอหิวาตกโรค ต้านเชื้อแบคทีเรียและไวรัส ให้ใช้ใบฝรั่ง 10-15 ใบ บดผสมน้ำ 1 แก้ว กรองแล้วต้ม 3 นาที เหยาะเกลือ ดื่มแก้ปวดท้อง ปัจจุบันมียาสำเร็จรูปจากใบฝรั่ง ผลิตโดยองค์กรเภสัชกรรม เป็นแคปซูล บรรจุในแคปซูลละ 250 มิลลิกรัม รับประทาน 3-5 เม็ด ทุก 6 ชม. จะแก้อาการท้องเสียได้ เช่นกัน

สมุนไพรของภูมิปัญญาไทยมีสรรพคุณมากมาย ไม่ต้องไปหาซื้อที่ไหนไกลอยู่ใกล้บ้านเรานั่นเอง หาก เรารู้จักศึกษาสรรพคุณและวิธีการใช้อย่างถูกต้อง แล้วก็ไม่ต้องทนทุกข์ทรมานกับการเจ็บป่วยในหน้าหนาวนี้อีกต่อไป เพราะสมุนไพรไทยช่วยในการบรรเทาและต้านโรคได้ดี ป้องกันการเจ็บป่วยในหน้าหนาว

นพ.นรา นาควัฒนานุกูล อธิบดีกรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก ยังให้ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพในช่วงหน้าหนาว ว่าทางการแพทย์แผนไทยได้ใช้ทฤษฎีเรื่องของอาหารปรับสมดุลของธาตุน้ำได้ โดยใช้รสชาติของอาหารป้องกันภาวะการเจ็บป่วย ช่วยให้ธาตุทั้ง 4 ในร่างกายสมดุล โดยแนะนำให้รับประทาน อาหารรสเปรี้ยว, ขม มากกว่ารสอื่นๆ เช่น อาหารประเภทต้มยำ ยำต่างๆ น้ำพริกมีรสเปรี้ยว ผักจิ้มเครื่องเคียงมีรสเปรี้ยว

อาหารที่มีรสขม เช่น ยอดมะกอก ช่อมะม่วง ยอดติ้วยอดแต้ว ผักเม็ก มะระ สะเดา แกงขี้เหล็ก สรรพคุณรสเปรี้ยวจะช่วยในการขับเสมหะ ส่วนขมจะช่วยบำรุงน้ำดีให้เจริญอาหาร นอกจากนี้อาหารที่มีรสเผ็ดร้อน จะช่วยให้ร่างกายอบอุ่น กระตุ้นระบบไหลเวียนโลหิต ช่วยให้เสมหะถูกขับออกมาง่าย เช่น ขิง ข่า ตะไคร้ ใบกะเพรา พริก

ทั้งนี้ ไม่ใช่ว่าจะเลือกรับประทานอาหารอย่างถูกต้องแล้วจะห่างไกลโรคภัยไข้เจ็บ เราต้องรู้จักดูแลสุขภาพร่างกายให้แข็งแรงอยู่เสมอด้วย

ที่มา: หนังสือพิมพ์เดลินิวส์