สมุนไพร

• สมุนไพร ตามความหมายของพระราชบัญญัติ หมายถึง ยาที่ได้จากพืช สัตว์ และแร่ธาตุ ซึ่งยังมิได้ผสมหรือแปรสภาพ เช่น พืชก็ยังคงเป็นส่วนต่างๆ ของพื้นนั้นๆ เช่น ราก ลำต้น ดอก ใบ ผล เป็นต้น ฉะนั้นการนำส่วนต่างๆ ของพืชนั้นมาประกอบอาหาร ก็จะทำให้เราได้รับประทานถึง 2 อย่าง คือ คุณค่าทางอาหาร และคุณค่าทางยาควบคู่กันไปเลยทีเดียว

พ.ศ. 2527 – 28 ได้กำหนดสมุนไพร 57 ชนิด รักษาอาการโรค 24 อาการ ต่อมาในปี พ.ศ. 2537 ได้ตัดอาการโรคบางอาการออก เช่น บิด ฯลฯ และเพิ่มบางอาการโรคเข้าไป เช่น ปวดฟัน ลมพิษ และโรคเริม งูสวัด ได้มีการปรับปรุงแก้ไข และใช้สมุนไพรรวมกันเป็น 61 ชนิด รักษาอาการโรค 21 อาการ ได้แก่

1. โรคกระเพาะอาหาร
2. โรคท้องเสีย ท้องเดิน
3. โรคพยาธิลำไส้
4. ลดอาการคลื่นไส้ อาเจียน
5. รักษาอาการท้องผูก
6. รักษาอาการท้องอืด ท้องเฟ้อ แน่น จุกเสียด
7. รักษาอาการเบื่ออาหาร
8. รักษาอาการปวดฟัน
9. รักษาอาการไอ ระคายคอจากเสมหะ
10. รักษาอาการขัดเบา
11. รักษาอาการกลากเกลื้อน
12. รักษาชันนะตุ
13. รักษาแผลไฟไหม้ น้ำร้อนลวก
14. รักษาฝี แผลพุพอง
15. รักษาโรคเริม งูสวัด
16. รักษาลมพิษ
17. รักษาอาการแพ้ อักเสบจากแมลงสัตว์กัดต่อย
18. รักษาอาการไข้
19. รักษาเหา
20. รักษาอาการเคล็ดขัดยอก
21. รักษาอาการนอนไม่หลับ

การใช้ยาสมุนไพรรักษาโรค คือ การใช้ฤทธิ์ทางเคมีที่มีในเภสัชวัตถุทางธรรมชาติ เป็นสิ่งบำบัด คนไทยมีภูมิปัญยาในการเลือกสรรเภสัชวัตถุที่มีในธรรมชาติ เพื่อการรักษาโรคมาช้านาน ไม่ว่าจากสัตว์ พืช แร่ธาตุ ๆ มากกว่า 1,000 ชนิด โดยการสังเกต ศึกษาสืบต่อกันมา จนบัญญัติสรรพคุณสมุนไพร เพื่อรักษาโรคอย่างชัดเจน ตามรส 9 ประการคือ

1. รสฝาด ใช้ในทางสมานแผล แก้ท้องร่วง บิด บำรุงธาตุ
2. รสหวาน มีสรรพคุณ ซึมซาบไปตามเนื้อ แก้อ่อนเพลีย แก้หอบ ชุ่มคอ เจริญอาหาร
3. รสเบื่อเมา ใช้แก้พิษสัตว์กัดต่อย พิษน้ำร้อนลวก พิษดี พิษโลหิต แก้ปวดบาดแผล
4. รสขม บำรุงโลหิต แก้ไข้ตัวร้อน ร้อนใน เจริญอาหาร
5. รสเผ็ดร้อน แก้ลมจุดเสียด แน่นเฟ้อ ขับลม บำรุงธาตุ ย่อยอาหาร
6. รสมัน แก้โรคทางเส้นเอ็น ปวดเมื่อย ไขข้อพิการ เอ็นพิการ
7. รสหอมเย็น ทำให้ชื่นใจ บำรุงหัวใจ อ่อนเพลีย แก้ร้อนใน บำรุงครรภ์
8. รสเค็ม มีคุณสมบัติซึมซาบไปตามผิวหนัง รักษาบาดแผล แก้โรคผิวหนัง แก้ท้องเฟ้อ ช่วยย่อยอาหาร
9. รสเปรี้ยว แก้ในทางเสมหะ ฟอกโลหิต แก้ไอ ระบายท้อง แก้เลือดออกตามไรฟัน

อาการที่ไม่ควรใช้สมุนไพร

• โรคหัวใจ ความดันโลหิตสูง เบาหวาน สุนัขกัด งูพิษกัด กระดูกหัก ฯ
• ถ้าอาการป่วยมีอาการรุนแรง ไม่ควรใช้ยาสมุนไพรควรส่งโรงพยาบาล