จะพูดได้ดี ต้องรู้ว่าพูดที่ไหน

จะพูดได้ดี ต้องรู้ว่าพูดที่ไหน..

วันที่ : 28 สิงหาคม 2550 นิตยสาร/หนังสือพิมพ์ : งานวันนี้

การเตรียมความพร้อมเพื่อการพูด สิ่งหนึ่งที่เราควรรู้ล่วงหน้า เพื่อเตรียมพร้อมรับมืออย่างเหมาะสม นั่นคือ รายละเอียดเกี่ยวกับสภาพแวดล้อมที่เราจะต้องไปพูดนั้นเป็นอย่างไร
ผมตระหนักในเรื่องนี้เสมอ เพราะไม่เพียงเนื้อหาที่เตรียมมาดี การฝึกซ้อมจนชำนาญ และมั่นใจ แต่จะไม่เกิดประโยชน์เลย หากเนื้อหาที่เตรียม ไม่ได้ตรงกับความต้องการของผู้ฟัง ทำให้สิ่งที่พูดไม่แตะใจผู้ฟัง หรือไมโครโฟนที่ใช้นั้น เสียงดังมากในขณะที่ห้องมีขนาดเล็ก ทำให้ผู้ฟังเกิดความรำคาญที่จะฟังเสียงของเรา แม้เนื้อหานั้นจะน่าสนใจก็ตาม หรือช่วงเวลาที่เราพูดนั้น เป็นช่วงเวลาบ่าย คนเพิ่งรับประทานอาหารกลางวันมาอิ่ม ๆ ถ้าเราไม่ได้ตระหนักในเรื่องนี้มาก่อน สิ่งที่เราพูดอาจจะเป็นเสมือนเพลงกล่อมให้หลับสบายยามบ่ายได้
ไม่เพียงเท่านี้ ยังมีองค์ประกอบแวดล้อมอื่น ๆ อีกหลายประการ แม้ดูเหมือนเป็นเรื่องเล็ก ๆ น้อย ๆ แต่หากเราไม่ได้ใส่ใจ หรือมีโอกาสรับรู้ล่วงหน้า เรื่องเหล่านี้อาจทำให้เป้าประสงค์การพูดของเราถูกทำลายลงได้อย่างง่าย ๆ แม้จะเตรียมฝึกซ้อมการพูดมาอย่างดีเพียงใดก็ตาม
การรู้บริบทแวดล้อมที่เกี่ยวข้องก่อนพูด จึงเป็นอีกเรื่องหนึ่งที่เราจำเป็นต้องตระหนักและให้ความสำคัญ
ในส่วนตัวผมเอง แม้จะมีประสบการณ์ในการพูดมาเป็นเวลานานหลายสิบปี แต่สิ่งหนึ่งที่ผมต้องทำเสมอคือ ต้องรู้ล่วงหน้าว่า จะพูดให้ใครฟัง จะพูดที่ไหน สถานที่/ห้องประชุมที่ใช้นั้นเป็นอย่างไร บรรยากาศของงานในวันนั้นเป็นอย่างไร และรายละเอียดปลีกย่อยอื่น ๆ
คำแนะนำสำหรับผู้ฝึกพูดในที่สาธารณะทั้งหลาย นั่นคือ เราควรรู้จักสถานที่ที่จะพูด โดยรายละเอียดที่ควรรู้ล่วงหน้า ได้แก่
…ห้องที่ใช้พูด เป็นห้องโถงขนาดใหญ่ ห้องประชุมขนาดเล็ก มีคนฟังจำนวนเท่าไร ถ้าเป็นห้องที่มีขนาดเล็ก จำนวนผู้ฟังกลุ่มเล็ก ๆ เราอาจจะประเมินว่า อาจไม่จำเป็นต้องใช้ไมโครโฟน อาจเลือกพูดในลักษณะเป็นกันเอง มากกว่าพูดแบบเป็นทางการ จะทำให้เป้าหมายการพูดประสบความสำเร็จมากกว่า
…ไมโครโฟนที่ใช้ หากเราต้องพูดในที่ประชุมใหญ่ มีผู้ฟังจำนวนมาก และลักษณะงานค่อนข้างเป็นทางการ สิ่งที่เราควรเตรียมพร้อม ได้แก่ ไมโครโฟน หากเราเลือกได้ ควรเลือกไมโครโฟนที่เราถนัดที่สุด อาทิ ไมโครโฟนที่ตั้งบนโต๊ะที่เรายืนพูด (lectern) อาจจะช่วยทำให้เราไม่ต้องถือ สะดวกในการเปิดโน้ตพูด แต่อาจจำกัดไม่ให้เราเดินไปมาได้ หรือไมโครโฟนไร้สายที่เราต้องถือ จะทำให้เราเดินไปมาได้ แต่ก็ทำให้มือของเราข้างหนึ่งต้องถือไว้ตลอดเวลา และไม่สะดวกหากต้องเปิดโน้ตพูดด้วย หรือยิ่งหากสถานที่นั้น มีเพียงไมโครโฟนที่มีสายยาว ไม่เพียงแต่ทำให้เราต้องระมัดระวังในการเดินสะดุดสาย และต้องคิดวิธีที่ทำให้การพูดไม่ติดขัดมากที่สุด
ถ้าหากเลือกได้ ผมคิดว่าวิธีดีที่สุด เราควรเลือกใช้ไมโครโฟนขนาดเล็กที่เหน็บไว้กับเนคไท หรือส่วนบนของเสื้อได้ จะช่วยให้เรามีอิสระในการเคลื่อนไหว ไม่ต้องกังวลกับการจับไมค์ รวมทั้งมีอิสระในการเปิดโน้ตพูดของเราได้
…แท่นสำหรับพูด หากเราต้องพูดโดยมีเอกสาร หรือโน้ตประกอบ เราควรจะขอให้เขาจัดเตรียมแท่นสำหรับการยืนพูด เพราะจะช่วยให้เรามีทั้งที่วางเอกสาร และใช้สำหรับเป็นที่พักในการวางมือของเรา ไว้ข้าง ๆ แท่น เป็นระยะ ๆ ในระหว่างการพูดสลับไปมากับการใช้มือเพื่อออกท่าทางประกอบการพูด

เราต้องเลือกวิธีการพูดในรูปแบบที่จะทำให้เราสบายมากที่สุด มิเช่นนั้น จะทำให้เราเกิดความประหม่าได้ เช่น ถ้าเราเตรียมโน้ตพูดมา แต่ไม่มีแท่นในการพูดให้โดยที่เราไม่รู้มากก่อน ย่อมทำให้เราเกิดความประหม่าขึ้นได้ เพราะไม่เหมือนกับที่ซ้อมไว้ ดังนั้นการรู้ล่วงหน้าจะช่วยให้เราเตรียมพร้อมได้ว่า สถานที่นั้นเป็นอย่างไร และเราต้องการอะไรบ้างที่เหมาะสม และช่วยให้เรามั่นใจเมื่อถึงเวลาพูดมากที่สุด