"เกษตรประณีต" …ความสุขที่ไม่ใช้เงินเป็นตัวตั้ง

“เกษตรประณีต” …ความสุขที่ไม่ใช้เงินเป็นตัวตั้ง
คุณภาพชีวิต
หนึ่งในโฆษณารณรงค์ชุด สุข 8 ของ สสส.

เกษตรประณีต 1 ไร่ คือ อีกหนึ่งความพยายามของปราชญ์ชาวบ้านภาคอีสาน ที่มุ่งมั่นทำเกษตรผสมผสานบนพื้นที่เล็กๆ จาก 1 ไร่ไปหาพื้นที่ใหญ่ๆ ทำจากง่ายไปหายาก บนพื้นฐานของการพึ่งพาตนเอง ปลูกทุกอย่างที่กิน และกินทุกอย่างที่ปลูก เพื่อนำคนอีสานกลับสู่วิถีชีวิตพอเพียง มีความสุขอย่างเรียบง่ายแต่ยั่งยืน

“การออม” คือหลักการสำคัญของเกษตรประณีต แต่ไม่ใช่การออมที่ใช้เงินเป็นตัวตั้ง หากแต่เป็นการออมทรัพยากรธรรมชาติ เริ่มจาก ออมน้ำ ต้องขุดบ่อรอบพื้นที่หรือขุดสระบาดาลต่อมาคือ ออมความสมบูรณ์ของดิน ไม่เปิดหน้าดิน ไม่ทำลายไส้เดือนดิน ไม่ใช้ยาฆ่าแมลงหรือปุ๋ยเคมี ใช้ปุ๋ยคอกและปุ๋ยหมักชีวภาพ นอกจากนั้นก็ต้อง ออมสัตว์เลี้ยงกุ้ง หอย ปู ปลา ไว้ในสระที่ขุดเลี้ยงเป็ด ไก่ โค กระบือ และสุดท้าย ออมต้นไม้ ต้องปลูกพืชให้หลากหลาย แบ่งพื้นที่นาข้าว ทำโรงเพาะเห็ด ปลูกพืชสวนครัวไว้บริโภค แจกจ่ายและไว้ขาย โดยพืชที่ปลูกไว้ขาย ต้องมีมากกว่า 10 ชนิด และปลูกไม้ดอกเพื่อความสดชื่น ปลูกพืชสมุนไพรไว้รักษาโรค

เกษตรกรส่วนใหญ่ มักเริ่มต้นด้วยการทำเกษตรเชิงเดี่ยว แต่สุดท้ายก็พบว่า “เกษตรประณีต” คือทางเลือกที่ใช่และถูกต้องที่สุด เช่นเดียวกับ คุณพ่อจันทร์ที ประทุมภา ปราชญ์ชาวบ้านท่านหนึ่งแห่งเมืองโคราช

“เมื่อก่อนทำเกษตรเชิงเดี่ยว ทำนาอย่างเดียว พอฝนแล้ง นาไม่มีข้าว ก็ไม่มีรายได้ จะซื้อข้าวปลาอาหารก็ต้องติดหนี้เขา เคยเป็นหนี้พวกนายทุนถึง 2 แสนกว่าบาท จ่ายดอกเบี้ยวันละ 114 บาท กลุ้มใจมากไม่มีทางออก ต้องจากครอบครัวไปขายแรงงานที่มาเลเซีย ได้เงินกลับมาแสนกว่าบาท เอาไปไถ่ที่นาคืนแต่เครื่องมือทำนาไม่มีแล้ว ต้องกู้เงินมาซื้อเครื่องมือ แล้วก็ขาดทุนเหมือนเดิม เลยมานั่งคิดกันในครอบครัวว่า สิ่งที่กำลังทำมันไม่ใช่ มองดูคนที่เขาไม่เป็นหนี้ คนที่เขามีความสุขเขาทำยังไงกัน ไปดูงานที่ไร่ ดูการใช้ชีวิตของพ่อผาย สร้อยสระกลาง ที่จังหวัดบุรีรัมย์ก็เห็นว่าเขามีกิน มีเก็บ เพราะทำเกษตรแบบผสมผสาน”

คุณพ่อจันทร์ที จึงเริ่มต้นด้วยการสร้างแหล่งน้ำบนที่ดินของตนเอง ซึ่งตอนนั้นไม่มีเงินจ้างรถขุดดิน ต้องใช้สองมือของคนทั้งครอบครัวช่วยกันขุด

“ช่วยกันขุดทั้งบ้าน ขุดตอนกลางวัน ถ้าคืนไหนเดือนหงาย ก็ขุดตอนกลางคืนด้วย เราไม่มีเงินแต่มีแรง มีความตั้งใจอยากให้ครอบครัวอยู่รอด พอ 3 เดือนก็ได้บ่อน้ำสำหรับเริ่มต้นทำเกษตรประณีต”

เริ่มจากที่ดินแค่ 2 งาน ขุดบ่อเลี้ยงปลา ปลูกผักสวนครัว ไม้ผล ไม้ยืนต้น คุณพ่อจันทร์ที ก็มีพืชผักสวนครัว ผลไม้และปลาพอกินทั้งบ้าน แล้วก็ยังเหลือพอแจกพี่ แจกน้อง สร้างความรักใคร่กลมเกลียวในชุมชน

คุณพ่อจันทร์ที บอกว่า “ตอนทำเกษตรเชิงเดี่ยว ใช้ปุ๋ยเคมี ดินเลวลงทุกวัน ค่าใช้จ่ายสูง ราคาผลผลิตก็ผันผวนตามตลาด แต่ตอนทำเกษตรประณีตไม่ใช้ยาฆ่าแมลง ใช้ปุ๋ยคอก ราคาถูกแถมดินยังดีขึ้นด้วย ทำมา 4 ปีแล้ว จาก 2 งานกลายเป็นทำเต็มพื้นที่ 22 ไร่ แบ่งเป็นปลูกข้าว 10 ไร่ ปลูกไม้ผล ไม้ยืนต้น พืชผักสวนครัว 5 ไร่ แหล่งน้ำ 5 ไร่ เป็นที่อยู่อาศัย ห้องน้ำ และทำศูนย์อบรมปราชญ์ชาวบ้านอีก 2 ไร่”

นอกจากผลตอบแทนที่เป็นพืชผลและรายได้แล้ว เกษตรประณีตยังให้ผลตอบแทน เป็นความอบอุ่นของครอบครัวอีกด้วย เมื่อก่อนลูกหลานเรียนจบก็ไปทำงานที่กรุงเทพฯ ได้เงินเดือนหมื่นกว่าบาทแต่ไม่มีเหลือ ก็เริ่มหันกลับมามองว่า พ่อจันทร์ทีใช้ชีวิตอย่างไร ทำอย่างไรจึงมีเงินเหลือเก็บปีละเป็นแสน ทั้งๆที่ไม่มีเงินเดือน เลยพากันกลับบ้านแล้วช่วยกันทำงานในไร่

“เกษตรประณีตทำให้ครอบครัวได้อยู่ด้วยกัน มีอยู่ มีกิน มีเก็บ และมีสุขภาพดี ถ้าเกษตรกรทำได้อย่างนี้ทุกคน หายจนแน่นอน ผมลองมาแล้ว ขุดบ่อมาเองกับมือ รู้ดีว่าทำได้ ขอแค่ใจสู้และตั้งใจจริง คนที่ล้มเหลวก็เพราะไม่สู้ หยุดก่อนสำเร็จ ใจร้อนอยากเห็นผลเร็วๆ หลักของเกษตรประณีตคือ ทำแบบค่อยเป็นค่อยไปตามกำลังของตน อย่าคิดใหญ่เกินตัว เน้นเก็บเล็กผสมน้อยทำแบบน้ำซึมบ่อทราย ที่สำคัญทำงานแบบยึดความสุขและความพอเพียงเป็นที่ตั้ง อย่ายึดที่ตัวเงิน แล้วจะพบกับความสุขที่ยั่งยืน” นี่คือข้อคิดดีๆทิ้งท้าย จากคุณพ่อจันทร์ที ประทุมภาปราชญ์ชาวบ้านบ้านแห่งตำบลตลาดไทร อำเภอชุมพวง จังหวัดนครราชสีมา

ความแตกต่างระห่างเกษตรเชิงเดี่ยวกับเกษตรประณีต

ความหมาย

เกษตรเชิงเดี่ยว: ปลูกพืชชนิดเดียวกันทั้งหมดเต็มพื้นที่

เกษตรประณีต: ปลูกพืชหลากหลายชนิด และแบ่งพื้นที่สำหรับเลี้ยงสัตว์และสร้างแหล่งน้ำ

รายได้

เกษตรเชิงเดี่ยว: มีรายได้ทางเดียวจากพืชชนิดเดียวที่ปลูก

เกษตรประณีต: มีรายได้หลายทางและมีรายได้ทุกวัน

ความเสี่ยง

เกษตรเชิงเดี่ยว: มีความเสี่ยงสูง ราคาพืชผลผันแปรตามตลาด

เกษตรประณีต: มีความเสี่ยงเป็นศูนย์ เพราะถ้าผลผลิตชนิดใดราคาตกก็ยังมีพืชผลชนิดอื่นแทน และยังไงก็ไม่อดตายเพราะมีพืชผักสวนครัวและปลาไว้กินทุกวัน

ความสุข

เกษตรเชิงเดี่ยว: ถ้าปลูกมัน แล้วมันได้ราคาก็มีความสุข ถ้ามันราคาตก ก็ไม่มีความสุข สรุปคือถ้ากำไร ถึงจะมีความสุข เมื่อไหร่ที่ขาดทุนก็ทุกข์ทันที

เกษตรประณีต: มีความสุขอย่างยั่งยืน มีกิน มีเก็บ ชื่นใจเมื่อเห็นพืชผลงอกงาม ได้กินอาหารปลอดสารพิษ ได้ออกกำลังกาย ร่างกายแข็งแรง

สนใจเรื่องเกษตรประณีต สอบถามได้ที่ ศูนย์ประสานงานเครือข่ายปราชญ์ชาวบ้าน จ.ขอนแก่น 0 – 4344 – 6341 และติดตามชมภาพยนตร์โฆษณารณรงค์เรื่อง “เกษตรประณีต” หนึ่งในโฆษณารณรงค์ชุด สุข8 “สุขภาวะยั่งยืน ด้วยวิถีชีวิตพอเพียง” ของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ(สสส.)ได้ทาง www.porpeanglife.com สอบถามข้อมูล 02 – 298 – 0500

ที่มา : หนังสือพิมพ์มติชน